کربنات سدیم چیست؟

سودا اش یا سدیم کربنات از مهم­ ترین مواد شیمیایی صنعتی است که به طور گسترده ای در تولید دیگر فرآورده های قلیایی، نمکهای سدیم و . . . مورد استفاده قرار می گیرد. کربنات سدیم ماده ای شیمیایی ، جامد ، کریستال ، پودری ، بى بو، جاذب رطوبت ،ترکیب غیرآلى سدیم، نمک سدیم، ترکیب غیرآلى کربن، نمک غیرآلى اسیدکربن، کربنات غیرآلى

سودا اش نام متداول کربنات سدیم بدون آب با کاربرد صنعتی است. سودا اش یا سدیم کربنات، نمک سدیم اسید کربنیک است. این ماده در حالت عادی به صورت جامد سفید رنگ می باشد. سدیم کربنات در مقیاس صنعتی از طریق فرایند سولوِی و با استفاده از آمونیاک، سنگ آهک و نمک تولید میشود. یکی از مهمترین کاربردهای سدیم کربنات استفاده از آن در صنعت تولید شیشه است.

در سال ۱۷۹۱ شیمیدان فرانسوی نیکلاس لبانس کربنات سدیم را به شکل امروزی تهیه کرد. تا اواسط قرن ۱۹ این ماده شیمیایی عمدتاً از خاکستر گیاهان استخراج می گردید؛ به همین دلیل نام سوداُش (soda ash) بر آن نهاده شده است.

كربنات سديم از شورابه ها و درياچه‌هاي شور استخراج مي شود. فالوكيت با روش معدنكاري انحلال دو چاهي براساس فناوري افقي استخراج مي‌شود. ترونا (نوعي كاني) مدفون با روشهاي زير زميني، اتاق و پايه، معدنكاري انحلالي با چاههايي با فاصلة 200 متر و تزريق حلال سود سوزآور استخراج مي‌شود. 

مصارف و کاربرد کربنات سدیم:
مهمترین کاربرد سدیم کربنات در تولید شیشه است
در صنایع شوینده ها و صابون ، صنایع رنگ و رنگ سازی ، صنایع نساجی ، چرم سازی ، کاغذ ، صنایع فلزی ، واحدهای تصفیه نمک ، باطریسازی ، ریخته گری،در کارگاه های آجرپزی ، تولید بستنی چوبی و...  

کربنات سدیم سبک و سنگین به شکل جامد و گرانول سفید رنگ است که بوی تند و تیزی دارد.

همان نمک سدیم کربنیک اسید است .

و نام دیگر آن سودا اش است.

از واکنش کلرید سدیم و آمونیاک، کلرید سدیم و اسید سولفوریک نیز بدست می‌آید.

این ماده شیمیائی درآب‌های شور، دریاچه‌های نمک و لایه‌های زمین تجمع پیدا می‌کند.

 

فرمول شیمیایی: Na2Co3

 

خانواده شیمیایی کربنات سدیم:

تركيبات غيرآلي سديم

نمك سديم

تركيبات غيرآلي كربن

نمك غيرآلي اسيدكربونيك

قليا خانواده شيميايي‌ها

 

نام‌های دیگر كربنات سديم سنگين و سبك

سودا اش سنگين، سودا اش سبك، اسيدكربنيك، نمك دي سديم، نمك سودا، قليا، سنگ قليا، جوهر قليا 

 

کاربرد کربنات سدیم( سودا اش)

مهم‌ترین کاربرد این ماده در صنایع شیشه سازی است.

تنظیم کننده PH جهت حفظ پایداری شرایط قلیایی لازم برای عملکرد اکثر عوامل تولید کننده

به‌عنوان یک افزودنی رایج در مخازن شهری جهت خنثی سازی اثر اسیدی کلر و افزایش PH به‌کار می‌رود.

به‌عنوان یک جایگزین برای سدیم هیدروکسید و برای قلیایی کردن به‌خصوص در چوب شور( نان نمکی) به‌کار می‌رود.

در شیمی این ماده به‌عنوان یک الکترولیت استفاده می‌شود، زیرا الکترولیت‌ها معمولا بازهای نمکی دارند و از طرفی سدیم کربنات به‌عنوان یک الکترولیک استفاده می‌شود.

در منازل به‌عنوان نرم کننده‌ی آب در شست و شوی لباس‌ها استفاده می‌شود.

برای از بین بردن  لکه‌های روغن و گریس و الکل به‌کار می‌رود.

به‌عنوان عامل ضد رسوبی از جمله رسوب هایی که در کتری ها و ماشین های بخار دیده می شود به کار می رود.

در کارگاه‌های آجرپزی از سدیم کربنات به‌عنوان عامل خمیرکننده استفاده می‌شود تا حجم آب مورد نیاز جهت قالب‌گیری خاک رس کاهش یابد.

از آن برای تهیه فوری ماکارونی استفاده می‌شود.

سدیم کربنات یک افزودنی غذایی است( E500) که به‌عنوان تنظیم کننده میزان ترشی و نیز به‌عنوان پایدار کننده به‌کار می‌رود.

سدیم کربنات در تولید بستنی چوبی کاربرد دارد.

سدیم کربنات همچنین برای از بین بردن کپک چوب یا سایر مواد به‌کار می‌رود.

کربنات سدیم در کارگاه‌های آجرپزی به‌عنوان عامل خمیرکننده استفاده می‌شود.

 

دیگر کاربردهای کربنات سدیم( سودا اش)

در صنایع شوینده و صابون

صنایع رنگ و نساجی

چرم سازی
کاغذ
صنایع فلزات
باطری سازی و ریخته گری

تصفیه نمک

صنایع نفت

ساخت سیلیکات و سولفور سدیم

پاک‌کننده‌ها و صنایع شیمیایی

 

تاریخچه کربنات سدیم( سودا اش)

در سال 1791، شیمیدان فرانسوی نیکلاس لبلنک روشی نوین را برای تولید سدیم کربنات از نمک، سولفوریک اسید، و ذغال سنگ به ثبت رساند. نخست نمک دریایی( سدیم کلرید) در سولفوریک اسید جوشانده می‌شد تا سدیم سولفور و گاز هیدروژن کلرید تولید شود. سپس، مخلوط سدیم سولفور با سنگ آهک خرد شده( کلسیم کربنات) و ذغال حرارت داده می‌شد تا سدیم کربنات به‌همراه کربن دی اکسید و کلسیم سولفور حاصل شود.

سدیم کربنات از عصاره‌گیری خاکستر و آب به‌دست می‌آمد، و با تبخیر آب موجود، جمع‌آوری می‌شد. هیدروکلریک اسید حاصل از فرایند لبلنک، یکی از منابع اصلی آلودگی هوا است و کلسیم سولفید که به‌عنوان یک محصول جانبی تلقی می‌شود یک فراورده بیهوده است. البته با این توصیفات، روش اصلی تولید سدیم کربنات تا اواخر دهه‌ی 1880 همین روش فوق‌الذکر بود.

 

در سال 1861، یکی از شیمی‌دانان صنایع بلژیک، ارنست سولوای، روشی را معرفی کرد که سدیم کلریک با استفاده از آمونیاک به سدیم کربنات تبدیل می‌شد. این فرایند در یک برج بزرگ میان تهی صورت می‌گیرد و در انتهای این برج کلسیم کربنات( سنگ آهک) حرارت داده می‌شود تا کربن دی اکسید به‌دست آید، و از قسمت بالای برج، محلول غلیظی از سدیم کلرید و آمونیک وارد آن می‌شود. به محض این‌که در میان آن کربن دی اکسید بجوشد، سدیم بی‌کربنات ته‌نشین می‌شود.

سپس سدیم بی‌کربنات با حرارت دادن در شکل سدیم کربنات ظاهر می‌شود و آب و کربن دی اکسید سایر فراورده‌ها را تشکیل می‌دهند. درضمن، آمونیاک از فراورده جانبی آمونیم کلریک مجددا تولید می‌شود و این زمانی رخ می‌دهد که در مجاورت آهک( کلسیم هیدروکسید) باقی‌مانده از واکنش تولید کربن دی کسید قرار گیرد.

به‌این دلیل که فرایند سولوای آمونیاک مصرف شده را باز می‌گرداند و تنها آب شور و آهک طی آن به مصرف می‌رسد و تنها فراورده‌ی اضافی آن کلسیم کلریک است، اساسا از نظر اقتصادی نسبت به فرایند لبلنک برتری دارد و به سرعت در تولیدات سدیم کربنات به‌عنوان روشی اصلی و کارامد مطرح شد. تا سال 1900، 90% سدیم کربنات تحت این فرایند تولید شد و آخرین پایگاه تولید سدیم کربنات که با استفاده از روش قبلی یعنی روش لبلنک فعالیت می‌کرد، در آغاز دهه‌ی 1920 بسته شد.

فرآیند جدیدی توسط شیمی‌دان چینی به نام Hou Debang در دهه‌ی 1930 معرفی شد. این فرایند در مراحل اولیه مشابه فرایند سولوای است. اما به‌جای واکنش دادن محلول باقی‌مانده با آهک، کربن دی اکسید و آمونیاک یک محلول تشکیل می‌دهند و سدیم کلرید هنگامی که دما به حد 40 درجه سانتی‌گراد رسید به محلول اضافه می‌شود. سپس محلول تا 10 درجه سانتی‌گراد سرد می‌شود. آمونیوم کلرید ته‌نشین شده و با فیلترگذاری جدا می‌شود و در ادامه محلول مجددا برای تولید سدیم بی‌کربنات به‌کار گرفته می‌شود. این روش مشکل تولید کلسیم کلرید را حل کرده و از محصول جانبی آمونیوم کلرید نیز جهت کوددهی استفاده می‌شود. این روش، روش روز تولید سدیم کربنات در صنایع کنونی جهان است.

 

اطلاعات ایمنی کربنات سدیم( سودا اش)

تماس با چشم

قليا و يا سودا اش چه سيك و چه سنگين باعث سوزش، آبريزش و قرمز شدن چشم‌ها و تورم پلك‌ها مي‌شود.

تماس با پوست

اين ماده موجب سوزش، قرمز شدن و حتي تورم پوست مي‌شود. در صورت وجود رطوبت و يا عرق كردن موجب ايجاد جوش مي‌گردد.

بلعيدن و خوردن

موجب سوزش و حتي سوختگي در دهان، گلو و معده مي‌شود. بلعيدن مقدار زيادي از اين ماده موجب استفراغ و اسهال مي‌گردد. همچنين موجب خشكي و ترك پوست مي‌شود.

تنفس

موجب تحريك و سوزش غشاهاي مخاطي مي‌شود.

حريق

اين ماده نمي‌سوزد.

انفجار

قابليت انفجار ندارد.

اثرات زيست محيطي

اثر منفي قابل توجهي غير تغيير اسيديته محيط و بازي كردن آن ندارد.

 

جابجایي، حمل و نقل و انبارش سودا اش
در كيسه‌های پلی اتیلنی درمحل‌های خشک، دارای تهویه جهت انبارش استفاده شود. از آسیب رساندن به کیسه‌های محتوی محصول خودداری و از تماس این ماده با آب و رطوبت اجتناب نمایید. محل نگه داری این ماده به دور از مخازن اسید باشد. 

خرید وفروش حواله مواد پتروشیمی پرگاس شیمی راشین 

فروش مواد پتروشیمی به صورت فله تحویل پرگاس شیمی راشین 

جهت ثبت سفارشات خود اینجا کلیک کنید.