سدیم هیدروکسید (به انگلیسی: Sodium hydroxide) یا کاستیک سودا (به انگلیسی: Caustic Soda) یا سود سوزآور با فرمول شیمیایی NaOH که مادهای جامد و سفیدرنگ با دمای ذوب ۱۳۹۰ درجه سانتیگراد و چگالی ۲٬۱۳ میباشد. این ماده، به آسانی میتواند رطوبت هوا را جذب نماید و به همین دلیل، باید هنگام حمل و نقل، تحت پوششهای حفاظتی لازم قرار گیرد. این ترکیب، در تماس با پوست، دارای اثر خورندگی است و برای جلوگیری از اثرات سوزانندگی آن، هنگام استفاده باید مورد توجه قرار گیرد.
آبپوشهای آن شناخته شدهاند و محلول قلیایی قوی در آب پدید میآورد، یعنی در آب بطور کامل به یونهای تشکیل دهندهاش (+Na و -OH) تفکیک میشود.
سود کاستیک یک ماده شیمیایی بدون بو و سفید رنگ است محلول سود کاستیک در آب قلیایی و به شدت خورنده بوده که کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد. سدیم هیدروکسید یا همان سود کاستیک یکی از پرکاربرد ترین ماده های شیمیایی در صنایع تولیدی می باشد. کاربرد سود پرک کاستیک در صنایع مختلف به دلیل خاصیت قلیایی و همچنین حل کنندگی چربی می باشد. به طوری که در برخی موارد از این ماده شیمیایی بعنوان چربی بر یا چربی گیر صنعتی یاد می شود.
حلالیت سود کاستیک در۱۰۰ میلی لیتر آب با دمای ۲۰ درجه سانتی گراد ۱۱۱ گرم است. البته با افزایش دما ، میزان حلالیت سود سوزآور جامد در آب افزایش پیدا می کند. حلالیت سدیم هیدروکساید در حلال های آلی از قبیل اتانول، متانول و گلیسیرین به نسبت مساوی ست.
یکی از مصارف سود جامد کاستیک در تهیه و تولید کاغذ است. اصولاً تولید خمیر کاغذ به دو روش مکانیکی و شیمیایی صورت می گیرد. باید اذعان کرد که از روش مکانیکی معمولاً برای تهیه کاغذهای ارزان قیمت استفاده می گردد. در روش های شیمیایی تهیه خمیر کاغذ معمولا از سود جامد کاستیک (هیدروکسید سدیم) و سولفیت سدیم یا سولفیت هیدروژن کلسیم استفاده می گردد و مواد اولیه کاغذ سازی توسط سود کاستیک و سولفید سدیم فراوری (پخته) می گردند.
مصارف سود کاستیک :
سود کاستیک در صنایع مختلف کاربرد های فراوانی دارد که در ادامه به برخی از مهمترین موارد استفاده از سود کاستیک اشاره شده است:
در صنایع رنگ رزی
در تولید کارتن و کاغذ
در صنـایع چرم و نساجی
در صنایع نفت و گاز و پترو شیمی
در خنثی سازی اسید و باطری سازی
در تولید چرب گیر ها و سایر صنایع وابسته به آن
در صنـایع غـذائی ، صنـایع شـیر ، کنسرو سازی
در صنایع دارو سازی ، الکل سازی و آرایـشی و بهداشتی
در صنایع فلزی و تولید شیشه روی ، آلومینیوم ، گالوانیزه و آبکاری
روشهای تهیه
الکترولیز محلول سدیم کلرید
بیشترین مقدار هیدروکسید سدیم تولیدی، از طریق فرایند الکترولیز محلولهای سدیم کلرید در یکی از انواع ظروف الکترولیتی بدست میآید. بعنوان نمونه، در فرایند پیل جیوه (کاستنر-کلنر Castner-Kellner)، از جریانی از جیوه بعنوان کاتد استفاده میشود و ملغمه سدیم حاصل با آب ترکیب میشود و تولید سدیم هیدروکسید مینماید و در فرایند دیگر به نام پیل دیافراگم، الکترولیت از آند به کاتد حرکت میکند و دیافراگم (از جنس پنبه کوهی یا سایر مواد غشایی)، فراوردههای آند و کاتد را از هم جدا میسازد. در هر دو فرایند، علاوه بر سدیم هیدروکسید، گاز کلر و نیز گاز هیدروژن تولید میشود.
فرایند سودا-آهک
یک فرایند قدیمیتر برای تولید سود سوزآور، عبارت از فرایند سودا - آهک میباشد که در آن سودا اَش (کلسیم هیدروکسید)، در واکنش با سدیم کربنات به کاستیک سودا تبدیل میشود.
Ca(OH)۲ + Na۲CO۳ → CaCO۳ + ۲ NaOH
خطرات سدیم هیدروکسید
- در صورت بلعیده شدن، سدیم هیدروکسید میتواند بسیار خطرناک باشد و سبب تحریک سیستم تنفسی شود. شدت خطرات زمانی قابل درک است که موجب سوختگی و تحریک این اعضا در صورت تماس با آن شود.
- اگر NaOH از طریق دهان بلعیده شود موجب ایجاد سوختگیهای متعددی در داخل دهان میشود. همچنین در صورت بلع کامل باعث همین تأثیرات در گلو و دیگر اعضاء نظیر معده میگردد.
- سدیم هیدروکسید میتواند با فلزات واکنش داده و تولید هیدروژن کند که سبب آتش گرفتن در صورت حضور اکسیژن میشود.
- با توجه به اثرات سمی آن، میتواند موجب خونریزی، استفراغ و اسهال شده و موجب افت فشار خون گردد.
- استنشاق هیدروکسید سدیم میتواند موجب تحریک دستگاه تنفسی شده و سبب مشکلاتی نظیر آماس ریوی شود.
- آبریزش بینی، تب، گلو درد و عطسه، برخی از مضرات تماس با این ماده شیمیایی هستند.
- زخم و اسکار بر روی پوست جزء خطرات رایج NaOH است. هیدروکسید سدیم بسیار خورنده است و میتواند سبب تخریب لایههای عمیق پوست شود.
- اگر چه ترکیبی آتش زا نیست ولی در صورت تماس با مواد قابل احتراق ممکن است آتش بگیرد. در هر صورت بهتر است از این مواد دور نگه داشته شود.
- نه تنها پوست بدن، بلکه سدیم هیدروکسید سبب ایجاد خوردگی کف پوشهای چوبی و سطوح رنگ شده نیز میشود.
- چشم در صورت تماس با NaOH ممکن است آسیب ببیند، و باعث موارد مختلفی نظیر گلوکوم، آب مروارید و کوری دائمی شود.
- هر نوع قرار گیری در معرض هیدروکسید سدیم، حتی مقادیر کم آن، میتواند سبب مشکلات حاد تنفسی گردد.
- نشت گاز از سدیم هیدروکساید در محلهای بسته، ممکن است موجب انسداد ریوی و بسته شدن راههای هوایی افراد شود.
خرید وفروش حواله مواد پتروشیمی پرگاس شیمی راشین
فروش مواد پتروشیمی به صورت فله تحویل پرگاس شیمی راشین
جهت ثبت سفارشات خود اینجا کلیک کنید.